بررسی تأثیر پایگاه اجتماعی ـ سیاسی امرای نظامی سلجوقی در گرایش های سیاسی امرا

Authors

شهرام یوسفی فر

استاد، پژوهشکدۀ تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بهزاد اصغری

دانشجوی دکتری دانشگاه خوارزمی

abstract

سلجوقیان که نظام قبیله ای داشتند و از رسوم و سنت های قبیله ای پیروی می کردند، در آغاز در امور نظامی نیز ساخت قبیله ای داشتند. سلاجقه در جایگاه جدید خود در مقام حاکمان قلمروی وسیع مجبور به استفاده از عناصر و امرای نظامی از دیگر قوم ها بودند که این امر به اختلاط قومی در داخل سپاه ثابتی منجر می شد که بنا به نیازها و ضرورت ها تشکیل داده بودند. روند سازماندهی عناصر نظامی در بافت سپاه سلجوقیان و به دنبال آن جای گیری این عناصر در ساختارهای سیاسی و اداری، به حضور آنان در عرصه های اجتماعی و اقتصادی جدید منتهی می شد و پایگاه سیاسی و اجتماعی را برای امرا در پی داشت. جای یابی در این ساختارها و عرصه ها موجب جهت یابی ها و جهت گیری هایی به منظور کسب حداکثر منافع می شد. نوشتار حاضر درصدد بررسی تأثیر پایگاه اجتماعی و سیاسی کسب شده در حکومت سلجوقی از سوی امرای نظامی در گرایش مرکزگرایی یا مرکزگریزی آن هاست. به همین منظور ابتدا به شناسایی پایگاه امرای نظامی پرداخته شده است که جای یابی امرای نظامی با پایگاه های قومی مختلف چون ترکمن، ترک، عرب، و ایرانی را در گروه بندی های موجود از امرای نظامی در ساختار حکومت شامل امرای اقطاع دار، امرای درباری، و امرای سرگردان نشان می دهد. قرارگرفتن در این گروه بندی ها پایگاهی سیاسی برای این عناصر قدرت درپی داشت که خود پایگاه اجتماعی را موجب می شد. قرارگرفتن امرای نظامی در این چهارچوب ها گرایش هایی را همچون مرکزگرایی و مرکزگریزی درپی داشت که در روند سیاسی و اجتماعی جامعه نیز مؤثر بود. با قدرت گیری امرای نظامی در این چهارچوب ها و شکل گیری ارتباط های اجتماعی با جامعۀ تحت تسلط شان، حوزه های مستقل قدرت شکل می گرفت که حکومت سلجوقی را دچار ضعف و زمینۀ ازهم پاشیدگی سلجوقیان را فراهم می کرد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی تأثیر پایگاه اجتماعی ـ سیاسی امرای نظامی سلجوقی در گرایش های سیاسی امرا

سلجوقیان که نظام قبیله ای داشتند و از رسوم و سنت های قبیله ای پیروی می کردند، در آغاز در امور نظامی نیز ساخت قبیله ای داشتند. سلاجقه در جایگاه جدید خود در مقام حاکمان قلمروی وسیع مجبور به استفاده از عناصر و امرای نظامی از دیگر قوم ها بودند که این امر به اختلاط قومی در داخل سپاه ثابتی منجر می شد که بنا به نیازها و ضرورت ها تشکیل داده بودند. روند سازماندهی عناصر نظامی در بافت سپاه سلجوقیان و به د...

full text

بررسی تأثیر پایگاه اجتماعی ـ سیاسی امرای نظامی سلجوقی در گرایش‌های سیاسی امرا

سلجوقیان که نظام قبیله‌ای داشتند و از رسوم و سنت‌های قبیله‌ای پیروی می‌کردند، در آغاز در امور نظامی نیز ساخت قبیله‌ای داشتند. سلاجقه در جایگاه جدید خود در مقام حاکمان قلمروی وسیع مجبور به استفاده از عناصر و امرای نظامی از دیگر قوم‌ها بودند که این امر به اختلاط قومی در داخل سپاه ثابتی منجر می‌شد که بنا به نیازها و ضرورت‌ها تشکیل داده بودند. روند سازماندهی عناصر نظامی در بافت سپاه سلجوقیان و به د...

full text

گرایش های سیاسی نخبگان سیاسی

موضوع این مقاله بررسی جامعه شناختی گرایشهای سیاسی نخبگان سیاسی جامعه است. مقاله حاضر برآمده ازیک پژوهش علمی به روش پیمایش یا ستکه دربین نخبگان سیاسی جامعه انجام گرفته است. این تحقیق در بین زمینه ها یا اجتماعی گرایش سیاسی فعالان و نخبگان سیاسی به یکی از دو جناح سیاسی مطرح در کشور است. چارچوب نظری تحقیق با تلفیق عناصری از نظریه های جامعه شناسی چندگانه شکل گرفته است. گرایش سیاسی به عنوان متغیر واب...

full text

غزوهی تبوک، حرکتی نظامی یا تدبیری اجتماعی ـ سیاسی

  غزوه ‌ی تبوک در نهمین سال از هجرت پیامبر (ص) و مصادف با زمانی رخ داد که اسلام سراسر جزیره ‌ العرب را در ‌ برگرفته بود و شبه ‌ جزیره در حال کسب بزرگ ‌ ترین تجربه ‌ ی سیاسی خود بود. در این دوره، مردمی که فهم سیاسی ‌ شان درحد پذیرش نظام ‌ های پدرسالارانه بود، در پرتو اسلام به سمت تشکیل امت اسلامی و حکومت متمرکز پیش ‌ می ‌ رفتند و به ‌ لحاظ اجتماعی دوره ‌ ای متفاوت را تجربه می ‌ کردند. در چنین شر...

full text

نقش امرای اویراتی در مناسبات ‌سیاسی ایلخانان

اقوام‌ اویرات از جمله قبایلی بودند که با حضور در ساختار نظامی حکومت ‌چنگیز با وی پیمان دوستی بسته و ‌به پشتوانة اعتبار نسب و رابطة خویشاوندی توانستند در مناسبات ‌سیاسی ایلخانان نقش مهمی ایفا کنند. این مقاله بر آن است تا نشان دهد نقش امرای‌ اویراتی در مناسبات ‌سیاسی با ایلخانان چه بود؟ دستاوردها نشان می‌دهد دوره نخست اویرات‌ها از طریق ائتلاف با اولوس چنگیز و ازدواج با اوروغ او، به‌ویژه دختران وی...

full text

صف‌بندی‌های سیاسی ـ اجتماعی در ایران

«بازار» در جوامع اسلامی و به ویژه شیعی مذهب، ارتباط نزدیکی با محافل دینی از قبیل حوزه‌های علمیه، مساجد و هیأت‌های مذهبی داشته است. این نزدیکی و آمیختگی تنها به همجواری کالبدی بازار و مسجد منحصر نمی‌شد، بلکه فراتر از آن، نوعی همبستگی و پیوند را میان بازاریان و روحانیون در صف‌بندی‌های اجتماعی ـ سیاسی تشکیل می‌داد. بسیاری از تحلیل‌گران داخلی و خارجی که دربارة مناسبات میان اقشار مختلف جوامع شیعی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی

جلد ۲، شماره ۱، صفحات ۱۱۱-۱۳۶

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023